Küme tipi baş ağrısı birkaç haftalık kümeler şeklinde ortaya çıkan oldukça şiddetli bir ağrıdır. Ağrı hastayı gece uykusundan uyandıracak kadar şiddetlidir.
Zonklayıcı Göze Vuran Şiddetli Baş Ağrısı
Genellikle tek taraflı, göz çevresinde ve oyucu bir ağrıdır. Sık atakların olduğu dönem sonrasında iyileşme dönemi gelir fakat bu süreç haftalar, aylar ve hatta yıllar sürebilir. İlaçlar küme baş ağrısı dönemlerinin süresini ve sayısını azaltabilirler.
Küme ( Cluster ) Baş Ağrısının Özellikleri Nelerdir ?
- Özellikle yılın belli dönemlerinde genellikle sonbaharda, hemen her gün 20-45 dakika süren ataklar halinde gelir. 15 dakika ile 3 saate kadar sürebilir.
- Hemen her gün veya gün aşırı hep aynı saatlerde tekrarlar. Bazen aynı gün içinde 1 ila 8 atak görülebilmektedir; ancak daha yaygın olarak günde 1-2 atak görülmektedir.
- Genelde 2-3 ay süren ağrılı dönemi, ağrısız aylar bazen yıllar izlemektedir.
- Hep aynı taraf göz ve çevresini içine alan bu ağrılar hızla başlar, çok şiddetlenir ve başladığı gibi hızla geçer. Dayanılmaz olan ağrılar genelde oyucu, sıkıştırıcı ve basınç tarzındadır.
- Ağrılı bölge dokunmaya hassastır. Çok nadiren ağrısız dönemler olmadan tüm yılı ağrılı geçiren hastalar vardır. Migrendekine benzer tetikleyici faktörler küme baş ağrılarında saptanamamıştır
- Her küme döneminin süresi ve atakların başladığı mevsim dönemleri sıklıkla tutarlı seyreder.
- Ataklar genellikle her gün aynı saatte meydana gelme eğilimindedir.
- Çoğu atak uykuda, genellikle bir iki saat sonra, geceleri ortaya çıkar. Hastayı uykudan uyandırır.
- Ağrı hızla aniden başlar ve yoğunluğu azalarak başladığı gibi ani biter. Ataktan sonra çoğu kişi ağrısızdır fakat kendini bitkin ve tükenmiş hisseder.
Zonklayıcı Küme ( Cluster ) Baş Ağrısının Migrenden Farkı Nedir ?
Dönemsel oluşu, atakların süresi, sıklığı, eşlik eden bulgular (göz bulguları, terleme, sıkıntı, vb…) kendi içinde ritminin olmasıyla migrenden ayrılan taraflarıdır.
Küme ( Cluster ) Baş Ağrısı Neden Olur ?
Küme baş ağrılarının kesin nedeni bilinmemektedir. Vücudun biyolojik saatindeki anormalliklerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Migren ve gerilim tipi baş ağrılarının aksine, küme baş ağrısı genellikle gıdalar, hormonal değişiklikler veya stres gibi tetikleyiciler ile ilişkili değildir.
Ağrılı dönemlerde alkol kullanımı baş ağrısını tetikleyebilir. Kalp hastalığı tedavisinde kullanılan nitrogliserin içeren ilaçlarda ağrıyı tetikler.
Küme Baş Ağrısı İçin Risk Faktörleri Nelerdir ?
- Cinsiyet- Erkeklerde daha sık görülür.
- Yaş-Her yaşta gelişebilir, ancak küme baş ağrısı 20-50 yaşlarında daha sıktır.
- Sigara-Küme baş ağrısı olanların pek çoğu sigara içicisidir. Ancak, sigarayı bırakmak genellikle baş ağrısı üzerinde etkisizdir.
- Alkol Kullanımı
- Aile Öyküsü-Küme baş ağrılı bir ebeveyn ya da kardeşe sahip olmak, kişide küme baş ağrısı görülme riskini arttırır.
Küme Tipi Baş Ağrısı Belirtileri Nelerdir ?
Genellikle herhangi bir uyarı vermeden başlar. En sık görülen belirtileri; göz kapağında düşme hissi, göz etrafında şişlik, yüzde soluklu veya kızarma, tek taraflı ağrı ve etkilenen tarafta meydana gelen burun tıkanıklığı, burun akıntısı, huzursuzluk hissi, şiddetli ağrı ile birlikte bazı durumlarda yüz, baş boyun hatta omuzda dayanılmaz, şiddetli ağrı olur.
Sıklıkla bir gözün çevresinden başlar. Ağrı bazen yüz, baş, boyun, omuz ve diğer bölgelere yayılabilir.
- Tek taraflı ağrı
- Huzursuzluk hissi
- Etkilenen tarafta gözde kızarıklık, göz yaşarması
- Etkilenen tarafta burun tıkanıklığı veya akıntısı
- Alın veya yüzde terleme
- Yüzde solukluk ya da kızarma
- Etkilenen tarafta göz çevresinde şişlik
- Göz kapağında düşüklük
Küme baş ağrısı olan kişiler, migreni olanların aksine, yatmak, oturmak yerine, ağrı nedeniyle ileri geri sallanır ya da ayağa kalkarak dolaşma ihtiyacı hissederler.
Tanı Yöntemleri
Küme baş ağrısında ağrı ve atakların karakteristik özellikleri vardır. Tanı için ağrının yeri, şiddeti, ilişkili semptomlar, atakların tekrarlama sıklığı ve süresi de dahil olmak üzere bir takım özellikler sorgulanır. Tümör veya anevrizma gibi diğer ciddi nedenleri ekarte etmek için aşağıdaki testleri önerebilir. (BT Tarama, MR)
Küme Tipi Baş Ağrısı Tedavisi
Tedavisinde oksijen ve çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır. Atak döneminde ve ataklar arasında verilen ilaç tedavisi bir kısım hastada etkili olur.
Bu tedavi yöntemleri etkili olmadığında radyofrekans tedavisi en etkili tedavi yöntemlerindendir. Ancak ne yazık ki hiçbir tedavi yönteminde %100 tedavi başarısı beklenemez.
Küme Baş Ağrısında Radyofrekans Tedavisi
Küme baş ağrısında sfenopalatin ganglionun sorumluluğu yüksektir. Bu ganglion yüz bölgesinde buruna çok yakın yerleşimlidir. İlaç tedavisi etkisiz olduğunda bu ganglionun blokajı küme baş ağrısında etkin bir tedavi sağlar.
Ameliyathane ortamında bu gangliona radyofrekans uygulaması bu gün için en fazla tercih edilen tedavi yöntemidir.